Сохта Салафийларнинг ғояси
Салафийларнинг асл ғояси ваҳдониятни мустаҳкамлаш эди. Улар: «Аллоҳдан бошқа ҳсч ким бандага марҳамат кўрсатмайди, мадад бермайди, фаришталар, пайғамбарлар, муқаддас жойлар, авлиёлар мусулмонларнинг гуноҳлари учун Аллоҳ олдида ҳимоячи бўла олмайди», деб таъкидлашади. Уларнинг фикрича, мусулмонлар яккахудоликка амал қилмай қўйган. Мусулмонлар баъзи уламоларнинг қабрини зиёрат қилишга боришади, у ерда садақа беришади, жонлиқ сўйиб, эҳсон қилишади, ўша ерлардан ёки ўша ерга данф қилинган одамлардан ёрдам сўраб, илтижо қилишадилар, чунки бундай жойлар бандага яхшилик ёки ёмонлик келтиради деб ишонишади. Ҳатто баъзи тошлар, ўсимликларда Аллоҳнинг қудрати бор деб сиғинишади. Бу эса тавҳидга зиддир. Пайғамбар алайҳиссаломнинг саҳобаларини ва у зотнинг бошқа сафдошларини ортиқча иззат-икром қилиш шарт эмас, уларнинг қабри устига мақбаралар қуриш шарт эмас, қабристонларни обод қилиб, уларни санамларга айлантириш, қабрларга ёдгорлик қўйиш мушрикликдир деб ҳисоблашади.
Шу тариқа бу тоифа вакиллари «Ҳамма нарсанинг яратгувчиси яккаю ягона Аллоҳдир. Аллоҳга берилган 99 исм, пайғамбар, чаҳорёрлар, авлиёларга сиғиниш асли бидъатдир. Динимизни Муҳаммад алайҳиссалом давридаги асл ҳолига келтириш, арабларни чинакам Исломнинг яшил байроғи остида бирлаштириш лозим. Исломнинг асосида тавҳид ётади. Шу боис муқаддас жойларни зиёрат қилиш, авлиёлар ва мозорларга сиғиниш, зоҳидлик айни куфрдир!» деб жар сола бошлашди.
Илк салафийларнинг Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломга алоҳида ғаразли муносабати бор эди. Улар у зотни Аллоҳ пайғамбарлик вазифасини юклаган оддий одам деб ҳисоблардилар. У зотнинг номи билан боғлиқ жойларни масжидларга, зиёратгоҳларга айлантириш мумкин эмас, кимки бунга амал қилмаса, Аллоҳга ширк келтирган бўлади деб ташвиқот қилишарди.
Тез орада бу янги таълимот Нажд ўлкаси бўйлаб тарқалиб, масжид ва мадрасаларнинг минбарларида овози баланд, ёш мужтаҳиднинг ваъзлари тез-тез янграй бошлади. Теварак-атрофида унинг издошлари. шогирдлари кўпайди.
«Эй мусулмонлар! Нега авлиёларнинг мақбараларини хожаси этагини ўпган қуллардай кўз ёш ила тавоф этасиз? Ахир улар ҳам сиз ва биз каби оддий мусулмонлар-ку! Ахир Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ёлғиз Аллоҳгагина нажот сўраб мурожаат этинг демаганмидилар?! Макка ва Мадинада серҳашам зиёратгоҳлар нечун? Исломни ўзининг ғаразли манфаатларига мослаштириб олган сохта авлиёлар таъсиридан сақланинг! Уларнинг китобларини ўқиманг, уларга эргашманг! Аллоҳгагина ибодат қилинг! Исломдаги тўрт мазҳабнинг ҳаммаси бидъат! Уларга эргашганлар кофирдир. Пайғамбарга ибодат қилманг, чунки у сиз билан Аллоҳ ўртасидаги бир элчи, холос. Қиёмат куни кимга қандай жазо бериш фақат Аллоҳнинг иши. Муҳаммад сизга фақат шафоат қилиши мумкин, холос. Аллоҳдан ўзгага ибодат қилганлар мушрикдир!»
Шу каби ваъзлар кўпларга таъсир қила бошлади. Муҳамамд ибн Абдулваҳҳобнинг издошлари сеҳргарлик, афсунгарлик, дуохонлик, жодугарлик, фолбинлик ва ҳоказоларга кескин қарши эди. Улар турли хил инс-жинсдан, ёмон кўздан асровчи туморларни тақиб юришга ҳам қарши чиқиб, шундай дейишарди: «Ҳақиқий мусулмонлар зеб-зийнат тақмаслиги, оддий кийиниши керак. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам одми, халқона кийинганлар. Камтар-хокисор бўлиш керак! Айш-ишрат, дабдабага берилиш куфрдир! Умрини Аллоҳ йўлига эмас, бойлик тўплашга бағишлаганларнинг жойи дўзахдир! Ёлғиз Аллоҳга ибодат қилинг ва ундан қўрқинг! Мусиқа тинглаш, қўшиқ айтиш, расм чизиш ва бошқа енгилтакликлар гуноҳи азимдир!»
Ваҳҳобийлар «Кимки бизга қўшилса, барча мажбурият ва қарзларидан озод бўлади», деб эълон қилишди, натижада уларнинг тарафдорлари анча кўпайди. Ваҳҳобийлар тамаки ва наша чекиш, мусиқа чалиш, қўшиқ айтиш, рақс тушиш, расм чизишни, ипак кийимлар кийиш ва катта байрамлар ўтказишни тақиқлаб қўйишди.
Филология фанлари доктори, профессор ҳожи Исматуллоҳ Абдуллоҳ шундай ёзади: «Ваҳҳобийлар таълимотида ҳаётдаги баъзи салбий иллатларга қарши курашиш, мол-дунё, ҳирсу ҳаводан воз кечиш, Исломга зид урф-одатлардан тийилиш, ҳалоллик, поклик каби ижобий ғоялар борлигини инкор этиш адолатдан эмас». Дарҳақиқат, ҳар қандай таълимот халқ орасига сингиши учун ижобий хислатларга эга бўлиши ёки ўша муҳитдаги жамиятни бошқариб турган қатламнинг манфаатларига мос келиши керак. Акс ҳолда бу таълимот бешикдалигидаёқ унинг жанозаси ўқилади. Ваҳҳобийлик ўз даврида ҳам ичкаридаги ҳукмрон синфлар, ҳам ташқаридаги қудратли кучлар томонидан қўллаб-қувватланди. Лекин унинг ижобий томонлари ижтимоий-иқтисодий тараққиётни, маънавий юксалишни, маданий ривожланишни бўғиб қўядиган, энг муҳими, уни ниқоб қилиб, ҳокимиятга интилишдан иборат салбий жиҳатлар соясида қолиб кетади.
(манба меҳроб.уз)
Навбаҳор туман “Абул Ҳасан Харақоний ” жомеъ масжиди
Имом хатиби Ф.Тошев.
Салафийларнинг асл ғояси ваҳдониятни мустаҳкамлаш эди. Улар: «Аллоҳдан бошқа ҳсч ким бандага марҳамат кўрсатмайди, мадад бермайди, фаришталар, пайғамбарлар, муқаддас жойлар, авлиёлар мусулмонларнинг гуноҳлари учун Аллоҳ олдида ҳимоячи бўла олмайди», деб таъкидлашади. Уларнинг фикрича, мусулмонлар яккахудоликка амал қилмай қўйган. Мусулмонлар баъзи уламоларнинг қабрини зиёрат қилишга боришади, у ерда садақа беришади, жонлиқ сўйиб, эҳсон қилишади, ўша ерлардан ёки ўша ерга данф қилинган одамлардан ёрдам сўраб, илтижо қилишадилар, чунки бундай жойлар бандага яхшилик ёки ёмонлик келтиради деб ишонишади. Ҳатто баъзи тошлар, ўсимликларда Аллоҳнинг қудрати бор деб сиғинишади. Бу эса тавҳидга зиддир. Пайғамбар алайҳиссаломнинг саҳобаларини ва у зотнинг бошқа сафдошларини ортиқча иззат-икром қилиш шарт эмас, уларнинг қабри устига мақбаралар қуриш шарт эмас, қабристонларни обод қилиб, уларни санамларга айлантириш, қабрларга ёдгорлик қўйиш мушрикликдир деб ҳисоблашади.
Шу тариқа бу тоифа вакиллари «Ҳамма нарсанинг яратгувчиси яккаю ягона Аллоҳдир. Аллоҳга берилган 99 исм, пайғамбар, чаҳорёрлар, авлиёларга сиғиниш асли бидъатдир. Динимизни Муҳаммад алайҳиссалом давридаги асл ҳолига келтириш, арабларни чинакам Исломнинг яшил байроғи остида бирлаштириш лозим. Исломнинг асосида тавҳид ётади. Шу боис муқаддас жойларни зиёрат қилиш, авлиёлар ва мозорларга сиғиниш, зоҳидлик айни куфрдир!» деб жар сола бошлашди.
Илк салафийларнинг Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломга алоҳида ғаразли муносабати бор эди. Улар у зотни Аллоҳ пайғамбарлик вазифасини юклаган оддий одам деб ҳисоблардилар. У зотнинг номи билан боғлиқ жойларни масжидларга, зиёратгоҳларга айлантириш мумкин эмас, кимки бунга амал қилмаса, Аллоҳга ширк келтирган бўлади деб ташвиқот қилишарди.
Тез орада бу янги таълимот Нажд ўлкаси бўйлаб тарқалиб, масжид ва мадрасаларнинг минбарларида овози баланд, ёш мужтаҳиднинг ваъзлари тез-тез янграй бошлади. Теварак-атрофида унинг издошлари. шогирдлари кўпайди.
«Эй мусулмонлар! Нега авлиёларнинг мақбараларини хожаси этагини ўпган қуллардай кўз ёш ила тавоф этасиз? Ахир улар ҳам сиз ва биз каби оддий мусулмонлар-ку! Ахир Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ёлғиз Аллоҳгагина нажот сўраб мурожаат этинг демаганмидилар?! Макка ва Мадинада серҳашам зиёратгоҳлар нечун? Исломни ўзининг ғаразли манфаатларига мослаштириб олган сохта авлиёлар таъсиридан сақланинг! Уларнинг китобларини ўқиманг, уларга эргашманг! Аллоҳгагина ибодат қилинг! Исломдаги тўрт мазҳабнинг ҳаммаси бидъат! Уларга эргашганлар кофирдир. Пайғамбарга ибодат қилманг, чунки у сиз билан Аллоҳ ўртасидаги бир элчи, холос. Қиёмат куни кимга қандай жазо бериш фақат Аллоҳнинг иши. Муҳаммад сизга фақат шафоат қилиши мумкин, холос. Аллоҳдан ўзгага ибодат қилганлар мушрикдир!»
Шу каби ваъзлар кўпларга таъсир қила бошлади. Муҳамамд ибн Абдулваҳҳобнинг издошлари сеҳргарлик, афсунгарлик, дуохонлик, жодугарлик, фолбинлик ва ҳоказоларга кескин қарши эди. Улар турли хил инс-жинсдан, ёмон кўздан асровчи туморларни тақиб юришга ҳам қарши чиқиб, шундай дейишарди: «Ҳақиқий мусулмонлар зеб-зийнат тақмаслиги, оддий кийиниши керак. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам одми, халқона кийинганлар. Камтар-хокисор бўлиш керак! Айш-ишрат, дабдабага берилиш куфрдир! Умрини Аллоҳ йўлига эмас, бойлик тўплашга бағишлаганларнинг жойи дўзахдир! Ёлғиз Аллоҳга ибодат қилинг ва ундан қўрқинг! Мусиқа тинглаш, қўшиқ айтиш, расм чизиш ва бошқа енгилтакликлар гуноҳи азимдир!»
Ваҳҳобийлар «Кимки бизга қўшилса, барча мажбурият ва қарзларидан озод бўлади», деб эълон қилишди, натижада уларнинг тарафдорлари анча кўпайди. Ваҳҳобийлар тамаки ва наша чекиш, мусиқа чалиш, қўшиқ айтиш, рақс тушиш, расм чизишни, ипак кийимлар кийиш ва катта байрамлар ўтказишни тақиқлаб қўйишди.
Филология фанлари доктори, профессор ҳожи Исматуллоҳ Абдуллоҳ шундай ёзади: «Ваҳҳобийлар таълимотида ҳаётдаги баъзи салбий иллатларга қарши курашиш, мол-дунё, ҳирсу ҳаводан воз кечиш, Исломга зид урф-одатлардан тийилиш, ҳалоллик, поклик каби ижобий ғоялар борлигини инкор этиш адолатдан эмас». Дарҳақиқат, ҳар қандай таълимот халқ орасига сингиши учун ижобий хислатларга эга бўлиши ёки ўша муҳитдаги жамиятни бошқариб турган қатламнинг манфаатларига мос келиши керак. Акс ҳолда бу таълимот бешикдалигидаёқ унинг жанозаси ўқилади. Ваҳҳобийлик ўз даврида ҳам ичкаридаги ҳукмрон синфлар, ҳам ташқаридаги қудратли кучлар томонидан қўллаб-қувватланди. Лекин унинг ижобий томонлари ижтимоий-иқтисодий тараққиётни, маънавий юксалишни, маданий ривожланишни бўғиб қўядиган, энг муҳими, уни ниқоб қилиб, ҳокимиятга интилишдан иборат салбий жиҳатлар соясида қолиб кетади.
(манба меҳроб.уз)
Навбаҳор туман “Абул Ҳасан Харақоний ” жомеъ масжиди
Имом хатиби Ф.Тошев.
