Инсон ҳаётидаги энг катта неъматлардан бири – фарзанддир. Бола – бу Аллоҳнинг эҳсони, оила давомини белгиловчи ҳаётий неъматдир. Ҳар бир боланинг туғилиши билан оила ичидаги муносабатлар янгиланади, меҳр-муҳаббат мустаҳкамланади, ҳаётга масъулиятлироқ қаралади.
Ислом дини фарзандни илоҳий омонат деб ҳисоблайди. Унинг тарбияси, муҳофазаси, ҳаётга тайёрланиши ота-онанинг зиммасига юклатилган. Фарзанд фақат биологик мавжудот эмас, балки руҳий, ахлоқий ва маънавий тарбияни талаб қилувчи Аллоҳнинг синовидир. Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в) бундай деганлар:
Бола оилага барака, ҳаётга маъно олиб киради. Унинг туғилиши билан икки одам ота ва она деган улуғ мақомга эга бўлади. Қуръони каримда фарзанд ҳақида шундай дейилган:
“Мол-дунё ва фарзандлар – бу дунё ҳаётининг зийнатидир...” (Каҳф сураси, 46-оят)
Фарзанд – фақат дунёвий зийнат эмас, балки Аллоҳ таолонинг синовидир ҳам. Чунки ҳар бир ота-она боласининг тақдири, хулқи, маънавияти учун масъул ҳисобланади.
Боланинг туғилиши билан оила аъзолари ўртасидаги меҳр кучаяди, бир-бирларига нисбатан ҳурмат ва масъулият ортади. Бола бор жойда жанжал камаяди, ота-оналар ўзини тийишни, сабрли бўлишни ўрганади.
Боланинг ҳаётдаги характери, эътиқоди ва шахсияти айнан оилада шаклланади. Айниқса, дастлабки беш йил – унинг руҳий дунёси учун ҳал қилувчи даврдир. Бу пайтда ота-онанинг қилган ҳар бир ҳаракати, айтган сўзи, кўрсатган муомаласи боланинг онги ва қалбида чуқур из қолдиради.
Машҳур аллома Имом Ғаззолий шундай дейди:
“Фарзанд қалби тоза ердай, нима эксанг, шуни беради.”
Яхши тарбия – жамиятга фойдали инсонни, ёмон тарбия эса нафақат оила, балки бутун жамият учун дардли муаммони етиштиради. Фарзандни меҳр, сабр, ахлоқ ва диний билимлар асосида тарбиялаш ота-онанинг энг муҳим вазифасидир.
Фарзанд тарбиясида энг кучли восита – бу ота-онанинг шахсий намунаси. Бола буйруқдан эмас, кўрган нарсасидан ўрганади. Ота-онаси ростгўй, ҳалол, сабрли, покиза бўлса, бола ҳам бу фазилатларни табиий ўзлаштиради.
Пайғамбаримиз (с.а.в) айтганлар:
“Сизларнинг энг яхшиларингиз – оиласига энг яхши бўлганингиздир.”
(Термизий)
Шунинг учун ота-оналар ўзини тарбия қилиш билан болани тарбиялайди. Фарзандни одобли қилиш учун аввало ота-онанинг ўзи одобли бўлиши зарур. Оилада доим ҳалоллик, ҳурмат, меҳр ва поклик ҳукм сурса, бу болага табиий тарзда ўтади.
Ислом дини фарзандни фақат дунё учун эмас, балки охират учун ҳам тарбиялаш кераклигини таъкидлайди.
“Инсон вафот этса, унинг амали узилади. Фақат уч нарса давом этади: садақайи жория, фойдали илм ва дуо қилувчи солиҳ фарзанд.” (Муслим)
Солиҳ фарзанд – ота-онасининг ўлимидан сўнг ҳам уларга савоб келтирувчи, дуо қилувчи ҳаётий давомчидир. Шу сабаб, ҳар бир ота-она фарзандининг одобли, илмли, эътиқодли бўлиб улғайиши учун бор кучини сарфлаши керак.
Уламолар айтадилар:
“Фарзанд – оила ойинаси. Унда оила қандай бўлса, бола шундай бўлади.”
Шундай экан, бола қандай бўлиши – оила муҳитига бевосита боғлиқдир. Доимо жанжал, бефарқлик, жаҳллик бўлган оилада улғайган бола соғлом руҳият билан вояга этмайди.
Аммо, меҳр, тушуниш, эътибор, сабр бор оилада бола қалбан ҳам, ақлан ҳам баркамол бўлиб ўсади.
Ҳозирги ахборот асрида бола тарбияси олдингидан ҳам муҳимроқ. Чунки замонавий воситалар (интернет, телефон, ижтимоий тармоқлар) боланинг онгига кўп нарса солади. Бу воситалар ота-онани алмаштириб қўймоқда.
Шунинг учун оилада болага қуйидагилар етказилиши керак:
• Қуръон ўқиш, Аллоҳни таниш, ибодатга рағбат
• Ҳалоллик, сабр, одоб, катталарга ҳурмат
• Интернетдан тўғри фойдаланиш маданияти
• Миллий ва диний қадриятлар
Фарзандга диний ва ахлоқий тарбия бериш – уларни ҳар икки дунё саодатига олиб борадиган энг қисқа йўлдир.
Бола – оиланинг энг муҳим аъзоси, энг катта масъулияти ва энг улуғ неъматидир. Унинг қандай инсон бўлиб улғайиши – айнан оиладаги муҳити ва тарбиясига боғлиқ.
Ислом дини ҳар бир ота-онани фарзанд тарбиясида масъул деб билади. Болага бўлган эътибор, меҳр, илм ва одоб – ота-онанинг Аллоҳ олдидаги савобли амалларидан биридир.
Боланинг оиладаги ўрни – жамият келажагининг ўзагидир.
Агар ҳар бир бола соғлом муҳитда, ахлоқий тарбия билан улғайса, жамият ҳам соғлом, баракали ва адолатли бўлади.
Ислом дини фарзандни илоҳий омонат деб ҳисоблайди. Унинг тарбияси, муҳофазаси, ҳаётга тайёрланиши ота-онанинг зиммасига юклатилган. Фарзанд фақат биологик мавжудот эмас, балки руҳий, ахлоқий ва маънавий тарбияни талаб қилувчи Аллоҳнинг синовидир. Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в) бундай деганлар:
Бола оилага барака, ҳаётга маъно олиб киради. Унинг туғилиши билан икки одам ота ва она деган улуғ мақомга эга бўлади. Қуръони каримда фарзанд ҳақида шундай дейилган:
“Мол-дунё ва фарзандлар – бу дунё ҳаётининг зийнатидир...” (Каҳф сураси, 46-оят)
Фарзанд – фақат дунёвий зийнат эмас, балки Аллоҳ таолонинг синовидир ҳам. Чунки ҳар бир ота-она боласининг тақдири, хулқи, маънавияти учун масъул ҳисобланади.
Боланинг туғилиши билан оила аъзолари ўртасидаги меҳр кучаяди, бир-бирларига нисбатан ҳурмат ва масъулият ортади. Бола бор жойда жанжал камаяди, ота-оналар ўзини тийишни, сабрли бўлишни ўрганади.
Боланинг ҳаётдаги характери, эътиқоди ва шахсияти айнан оилада шаклланади. Айниқса, дастлабки беш йил – унинг руҳий дунёси учун ҳал қилувчи даврдир. Бу пайтда ота-онанинг қилган ҳар бир ҳаракати, айтган сўзи, кўрсатган муомаласи боланинг онги ва қалбида чуқур из қолдиради.
Машҳур аллома Имом Ғаззолий шундай дейди:
“Фарзанд қалби тоза ердай, нима эксанг, шуни беради.”
Яхши тарбия – жамиятга фойдали инсонни, ёмон тарбия эса нафақат оила, балки бутун жамият учун дардли муаммони етиштиради. Фарзандни меҳр, сабр, ахлоқ ва диний билимлар асосида тарбиялаш ота-онанинг энг муҳим вазифасидир.
Фарзанд тарбиясида энг кучли восита – бу ота-онанинг шахсий намунаси. Бола буйруқдан эмас, кўрган нарсасидан ўрганади. Ота-онаси ростгўй, ҳалол, сабрли, покиза бўлса, бола ҳам бу фазилатларни табиий ўзлаштиради.
Пайғамбаримиз (с.а.в) айтганлар:
“Сизларнинг энг яхшиларингиз – оиласига энг яхши бўлганингиздир.”
(Термизий)
Шунинг учун ота-оналар ўзини тарбия қилиш билан болани тарбиялайди. Фарзандни одобли қилиш учун аввало ота-онанинг ўзи одобли бўлиши зарур. Оилада доим ҳалоллик, ҳурмат, меҳр ва поклик ҳукм сурса, бу болага табиий тарзда ўтади.
Ислом дини фарзандни фақат дунё учун эмас, балки охират учун ҳам тарбиялаш кераклигини таъкидлайди.
“Инсон вафот этса, унинг амали узилади. Фақат уч нарса давом этади: садақайи жория, фойдали илм ва дуо қилувчи солиҳ фарзанд.” (Муслим)
Солиҳ фарзанд – ота-онасининг ўлимидан сўнг ҳам уларга савоб келтирувчи, дуо қилувчи ҳаётий давомчидир. Шу сабаб, ҳар бир ота-она фарзандининг одобли, илмли, эътиқодли бўлиб улғайиши учун бор кучини сарфлаши керак.
Уламолар айтадилар:
“Фарзанд – оила ойинаси. Унда оила қандай бўлса, бола шундай бўлади.”
Шундай экан, бола қандай бўлиши – оила муҳитига бевосита боғлиқдир. Доимо жанжал, бефарқлик, жаҳллик бўлган оилада улғайган бола соғлом руҳият билан вояга этмайди.
Аммо, меҳр, тушуниш, эътибор, сабр бор оилада бола қалбан ҳам, ақлан ҳам баркамол бўлиб ўсади.
Ҳозирги ахборот асрида бола тарбияси олдингидан ҳам муҳимроқ. Чунки замонавий воситалар (интернет, телефон, ижтимоий тармоқлар) боланинг онгига кўп нарса солади. Бу воситалар ота-онани алмаштириб қўймоқда.
Шунинг учун оилада болага қуйидагилар етказилиши керак:
• Қуръон ўқиш, Аллоҳни таниш, ибодатга рағбат
• Ҳалоллик, сабр, одоб, катталарга ҳурмат
• Интернетдан тўғри фойдаланиш маданияти
• Миллий ва диний қадриятлар
Фарзандга диний ва ахлоқий тарбия бериш – уларни ҳар икки дунё саодатига олиб борадиган энг қисқа йўлдир.
Бола – оиланинг энг муҳим аъзоси, энг катта масъулияти ва энг улуғ неъматидир. Унинг қандай инсон бўлиб улғайиши – айнан оиладаги муҳити ва тарбиясига боғлиқ.
Ислом дини ҳар бир ота-онани фарзанд тарбиясида масъул деб билади. Болага бўлган эътибор, меҳр, илм ва одоб – ота-онанинг Аллоҳ олдидаги савобли амалларидан биридир.
Боланинг оиладаги ўрни – жамият келажагининг ўзагидир.
Агар ҳар бир бола соғлом муҳитда, ахлоқий тарбия билан улғайса, жамият ҳам соғлом, баракали ва адолатли бўлади.
Худойбердиева Ҳафиза Зокировна,
Кармана тумани Талқоқ МФЙ отинойиси
Кармана тумани Талқоқ МФЙ отинойиси
