Маълумки, ёш авлод тарбиясида оиланинг ўрни бекиёсдир. Фарзанд тарбияси оиладан бошланади. Оила боланинг жисмоний камолотидагина эмас, балки ма'навий камолга етишида ҳам муҳим восита бўлиб хизмат қилади. Фарзанд тарбияси ота-она ва жамият олдидаги энг зарур ва э'тиборталаб вазифа ҳисобланади. Фарзанднинг жисмоний, руҳий ва ақлий камолотига болаликдан э'тибор қаратиш лозим. Одамнинг инсон сифатида шаклланиши ҳам унинг болалигидан бошланади. Яxши, гўзал тарбия олган болалар улг'айгач, хуш ахлоқли, гўзал одобли инсонлар бўлиб етишади.
Солиҳ фарзанд киши ўз ортида қолдирадиган энг яхши бойликдир. Солиҳ фарзанд дунё ва охирада ота-онасига фойда келтиради. Фарзанд тарбиялаёган ота-она ҳар бир ҳаракати, юриш туриши, муомаласи, бошқалар билан ўзаро муносабатида олийжаноб фазилатлари намоён эта билиши керак. Чунки бола табиатан ниҳоятда тақлидчан ва кузатувчан бўлади. Шунинг учун унинг атрофдагилари ўз одатлари билан ба'зан ўзлари сезмаган ҳолда уларга та'сир қиладилар. Оиладаги қўпол муносабатлар, кoп ёлг'он гапириш, ёқимсиз хатти- ҳаракат бола тарбиасига салбий та'сир қиладиган носог'лом муҳитни келтириб чиқаради. Фарзанд тарбисида ота-онанинг муомаласи муҳим ўрин тутади. Бола ота-она томонидан қўпол, даг'ал сўзлар эшитиб, калтак еб катта бўлса, бу унинг табиатига салбий та'сир қилади. Бу эса ўз навбатида оиладаги носог'лом муҳитда тарбияланаётган боладан «ма'навий касал» инсонлар шаклланади. Улар эса жамият ма'навиятига ҳам салбий та'сир крўсатади. Албатта бола тарбияси ўта мураккаб ва ма'сулиятлидир. Бу ҳар бир ота-онадан ўз устида мунтазам ишлашни, болалар тарбиясига оид барча ма'лумотлардан бахобар болиб боришни талаб этади. Фарзанд тарбияси бу шунчаки тажриба, оддий кўрсатма ва билимлар жамланмаси эмас, балки ўз ичига диний-ахлоқий билимлар, тиббиёт, этика, психология, педагогика каби соҳаларига оид билимларни ҳам қамраб оладиган мураккаб жараёндир.
Фарзанд тарбиясида ма'рифатпарвар Абдулла Авлоний "Туркий Гулистон ёхуд ахлоқ китобида бундай келтиради: "Аллоҳ таоло инсонларни асл хилқатда исте'дод ва қобилиятли, яхши билан ёмонни, фойда билан зарарни, оқ билан горани ажратадиган қилиб яратган. Лекин инсондаги бу қобилиятни камолга етказиш тарбия билан бўлур. Қуш уясида кўрганини қилар"
Чунончи, инсоннинг дунёқараши, ма'навий-ахлоқий ва ақлий хислатларини унинг олган тарбияси, яшаган муҳити белгилайди, деб ҳисобланади. Агар, одам тўг'ри тарбияланиб, одамийлик хислатларини ўзида мужассам этган бўлса, бу унинг энг қимматли бойлиги ва бахти бўлса, нотўг'ри тарбия эса одамни бахтсизликка, ҳатто ҳалокатга етаклаши мумкин. Аслида, мактаб тарбиясидан ҳам аввал оила тарбиясига катта э'тибор қаратилади. Нима учун? Чунки оилада фарзанд тарбиясига қўйилган тамал тоши тўг'ри қўйилса, мактаб та'лими учун ҳам катта таянчдир, аксинча, оилада илк тарбия талаб даражасида олиб борилмаса, мактабдаги та'лим-тарбия иши узининг кутилган натижасини бермайди.
Инсонлар фарзандли болишдек бахтга эришиш билан бирга ота-оналик вазифасини ва мас'улиятини ҳам то'ла англаб етишлари лозим деб ўйлайман. Чунки жамиятимизнинг бахтли келажаги учун барчамиз мас 'улмиз.
"Одобли билимдон, ақлли, меҳнатсевар, иймон -э'тиқодли фарзанд нафақат ота-онанинг, балки бутун жамиятнинг энг катта бойлигидир".
Оилавий тарбия доимо мажудлиги, кўрсатмалилиги ва сержилолиги билан ажралиб туради. Унда одобга доир тадбирларни болага тўг'ри ўргатиш, маслаҳат бериш, катталар тажрибасигина эмас, балки оиланинг яшаш тарзи, муҳити, ота-оналарнинг касб ҳунари, оила а'золарининг ма'навий- руҳий муносабатлари катта рол ўйнайди.
Нурота туман Ғозғон шаҳар Шайхон маҳалла Oтинойиси Н.Нурова
Солиҳ фарзанд киши ўз ортида қолдирадиган энг яхши бойликдир. Солиҳ фарзанд дунё ва охирада ота-онасига фойда келтиради. Фарзанд тарбиялаёган ота-она ҳар бир ҳаракати, юриш туриши, муомаласи, бошқалар билан ўзаро муносабатида олийжаноб фазилатлари намоён эта билиши керак. Чунки бола табиатан ниҳоятда тақлидчан ва кузатувчан бўлади. Шунинг учун унинг атрофдагилари ўз одатлари билан ба'зан ўзлари сезмаган ҳолда уларга та'сир қиладилар. Оиладаги қўпол муносабатлар, кoп ёлг'он гапириш, ёқимсиз хатти- ҳаракат бола тарбиасига салбий та'сир қиладиган носог'лом муҳитни келтириб чиқаради. Фарзанд тарбисида ота-онанинг муомаласи муҳим ўрин тутади. Бола ота-она томонидан қўпол, даг'ал сўзлар эшитиб, калтак еб катта бўлса, бу унинг табиатига салбий та'сир қилади. Бу эса ўз навбатида оиладаги носог'лом муҳитда тарбияланаётган боладан «ма'навий касал» инсонлар шаклланади. Улар эса жамият ма'навиятига ҳам салбий та'сир крўсатади. Албатта бола тарбияси ўта мураккаб ва ма'сулиятлидир. Бу ҳар бир ота-онадан ўз устида мунтазам ишлашни, болалар тарбиясига оид барча ма'лумотлардан бахобар болиб боришни талаб этади. Фарзанд тарбияси бу шунчаки тажриба, оддий кўрсатма ва билимлар жамланмаси эмас, балки ўз ичига диний-ахлоқий билимлар, тиббиёт, этика, психология, педагогика каби соҳаларига оид билимларни ҳам қамраб оладиган мураккаб жараёндир.
Фарзанд тарбиясида ма'рифатпарвар Абдулла Авлоний "Туркий Гулистон ёхуд ахлоқ китобида бундай келтиради: "Аллоҳ таоло инсонларни асл хилқатда исте'дод ва қобилиятли, яхши билан ёмонни, фойда билан зарарни, оқ билан горани ажратадиган қилиб яратган. Лекин инсондаги бу қобилиятни камолга етказиш тарбия билан бўлур. Қуш уясида кўрганини қилар"
Чунончи, инсоннинг дунёқараши, ма'навий-ахлоқий ва ақлий хислатларини унинг олган тарбияси, яшаган муҳити белгилайди, деб ҳисобланади. Агар, одам тўг'ри тарбияланиб, одамийлик хислатларини ўзида мужассам этган бўлса, бу унинг энг қимматли бойлиги ва бахти бўлса, нотўг'ри тарбия эса одамни бахтсизликка, ҳатто ҳалокатга етаклаши мумкин. Аслида, мактаб тарбиясидан ҳам аввал оила тарбиясига катта э'тибор қаратилади. Нима учун? Чунки оилада фарзанд тарбиясига қўйилган тамал тоши тўг'ри қўйилса, мактаб та'лими учун ҳам катта таянчдир, аксинча, оилада илк тарбия талаб даражасида олиб борилмаса, мактабдаги та'лим-тарбия иши узининг кутилган натижасини бермайди.
Инсонлар фарзандли болишдек бахтга эришиш билан бирга ота-оналик вазифасини ва мас'улиятини ҳам то'ла англаб етишлари лозим деб ўйлайман. Чунки жамиятимизнинг бахтли келажаги учун барчамиз мас 'улмиз.
"Одобли билимдон, ақлли, меҳнатсевар, иймон -э'тиқодли фарзанд нафақат ота-онанинг, балки бутун жамиятнинг энг катта бойлигидир".
Оилавий тарбия доимо мажудлиги, кўрсатмалилиги ва сержилолиги билан ажралиб туради. Унда одобга доир тадбирларни болага тўг'ри ўргатиш, маслаҳат бериш, катталар тажрибасигина эмас, балки оиланинг яшаш тарзи, муҳити, ота-оналарнинг касб ҳунари, оила а'золарининг ма'навий- руҳий муносабатлари катта рол ўйнайди.
Нурота туман Ғозғон шаҳар Шайхон маҳалла Oтинойиси Н.Нурова
