JAVOB: Bismillahir Rohmanir Rohim. Umuman olganda to‘rt mazhabga ergashuvchilar bir-birlariga iqtido qilishlari joizdir. Chunki bu to‘rt mazhab ham Ahli sunna val-jamoaning fiqhiy mazhablari bo‘lib, barchasi haq yo‘ldadir.
Ba’zi fuqaholarimiz shofe’iy mazhabiga iqtido qilishdagi ba’zi shartlarni zikr qilishgan bo‘lsada, mazhabimizning muhaqqiq ulamolari bunday shartlarni qo‘yishga asos yo‘qligini ta’kidlashgan. Xususan hanafiy ulamolarimizdan Mulla Ali Qori rahmatullohi alayh ushbu mavzuda alohida risola yozib, jumladan shunday deydilar: “Mazhablar o‘rtasidagi far’iy ixtiloflar sahobalarning o‘zaro ixtiloflaridan kelib chiqqan bo‘lib, birorta sahoba boshqasiga iqtido qilmagani naql qilinmagan. Balki, sahobalarning barchalari namozda bir-birlariga iqtido qilishgan”.
Boshqa mazhabdagi imomga iqtido qilish borasidagi dalillarni keltirib, e’tirozlarga javob bergandan so‘ng Mulla Ali Qori shunday xulosa qiladilar:
خلاصة الرسالة وزبدة المقالة: يجوز الاقتداء بالشافعي إذا لم يعلم يقينا منه العمل المنافي للصلاة من غير كراهة
“Risolaning xulosasi va gapning qaymog‘i shuki, modomiki, namozga zid bo‘lgan amal imomdan sodir bo‘lgani aniq bilinmasa, shofe’iy mazhabidagi kishiga iqtido qilish karohiyatsiz joizdir” ("Majmuatu rasoili Mulla Ali Qori" 350-bet).
Shunga ko‘ra, masalan, hanafiy mazhabidagi kishi shofe’iy mazhabidagi imomning biror a’zosidan qon og‘ganini aniq ko‘rmagan bo‘lsa, unga iqtido qilishi joiz.
Shayx Ashraf Ali Tahonaviy rahimahulloh shunday yozadilar: “Imomga ergashuvchi kishi namozning vojiblarida unga ergashishi shartdir, sunnatlarida ergashishi shart emas. Agar imom shofe’iy mazhabida bo‘lsa va ruku’dan avval va keyin qo‘lini ko‘tarsa, hanafiy iqtido qiluvchi kishi qo‘lini ko‘tarishi vojib bo‘lmaydi. Chunki qo‘l ko‘tarish shofe’iylarda sunnat (hanafiylarda emas). Xuddi shunday shofe’iy imom bomdod namozida Qunut o‘qisa, hanafiy iqtido qiluvchi unga ergashishi vojib emas. Chunki bomdod namozida Qunut o‘qish vojib emas. Agar vitr namozida ruku’dan avval shofe’iy imom Qunut o‘qisa, unga ergashish vojib bo‘ladi, chunki hanafiylarda vitrda Qunut o‘qish vojibdir” (“Al-muxtasar fil-fiqhil hanafiy” kitobi). Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
