CАВОЛ: Икки ҳарамда аср намози эртароқ ўқилар экан. Биз ҳам шу вақтда ўқисак бўладими?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Саудия арабистонида, хусусан, масжидул ҳаром ва масжидун набавийда аср намози эртароқ, яъни соя бир баробар бўлган вақтда ўқилади. Чунки улар ҳанбалий мазҳаби бўйича амал қиладилар.
Ҳанафий мазҳаби бўйича аср намозининг вақти борасида икки хил қараш бор:
1. Аср вақти Қуёш заволдан оққандан кейин соя икки баробар бўлганда киради. Ушбу қарашга мазҳабимиздаги фатво берилган бўлиб, кўпчилик машойихлар ихтиёр қилишган.
2. Аср вақти Қуёш заволдан оққандан кейин соя бир баробар бўлганда киради. Буни Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадлар айтишган. Имом Абу Ҳанифа ҳам ушбу гапни айтганлари ривоят қилинган. Имом Таҳовий "Мухтасар"да, Тароблусий "Бурҳон"да, Шурунбулолий "Дуррул мухтор"нинг ҳошиясида ушбу фатвони ихтиёр қилишган.
Бошқа мазҳаб уламолари ҳам соя бир баробар бўлганда аср вақти киради, дейдилар. Бу ҳақда Аллома Ҳаскафий шундай дейдилар: Шунинг учун икки ҳарамда мазкур сўзларга амал қилган ҳолда аср намозини жамоат билан ўқиш мумкин.
( وَوَقْتُ الظُّهْرِ مِنْ زَوَالِهِ إلَى بُلُوغِ الظِّلِّ مِثْلَيْهِ ) وَعَنْهُ مِثْلَهُ ، وَهُوَ قَوْلُهُمَا وَزُفَرَ وَالْأَئِمَّةِ الثَّلَاثَةِ .
"Пешиннинг вақти қуёш оққандан бошлаб, ҳар нарсанинг сояси аслий соясидан бошқа ўзининг икки баробари бўлгуничадир. Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ бир соя баробар бўлгунича деган ривоят ҳам бор. Имомайн, Имом Зуфар ва уч мазҳаб соҳиблари ҳам бир баробар бўлгунча деганлар" (Раддул муҳтор).
Ҳадиси шарифларда икки ҳарамда ўқилган намозларнинг фазилати кўплаб келгани ва ушбу муборак жойларда ихтилоф қилмаслик зарурати сабабли юртдошларимиз аср намозини жамоатга иқтидо қилган ҳолда ўқишлари мумкин. Бу билан Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммад раимаҳуллоҳларнинг фатво берган ҳамда айрим машойихларимиз ихтиёр қилган фатвога амал қилган ҳисобланадилар.
Шуни ёдда тутиш лозимки, ушбу фатвога амал қилиш учун у ердаги мусулмонларга хилоф қилмаслик зарурати бўлгани сабабли ҳамда мазҳабимиздаги айрим уламолар ихтиёр қилгани учун рухсат этилмоқда. Аммо бошқа юртларда, хусусан, бизнинг юртимизда аср намози икки соя вақтида ўқилади. Бу вақтгача пешин вақти турган ҳисобланади. Чунки икки соя деган гап ҳанафий мазҳабининг фатвоси ўлароқ қабул қилинган (“Анворул-маносик” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Саудия арабистонида, хусусан, масжидул ҳаром ва масжидун набавийда аср намози эртароқ, яъни соя бир баробар бўлган вақтда ўқилади. Чунки улар ҳанбалий мазҳаби бўйича амал қиладилар.
Ҳанафий мазҳаби бўйича аср намозининг вақти борасида икки хил қараш бор:
1. Аср вақти Қуёш заволдан оққандан кейин соя икки баробар бўлганда киради. Ушбу қарашга мазҳабимиздаги фатво берилган бўлиб, кўпчилик машойихлар ихтиёр қилишган.
2. Аср вақти Қуёш заволдан оққандан кейин соя бир баробар бўлганда киради. Буни Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадлар айтишган. Имом Абу Ҳанифа ҳам ушбу гапни айтганлари ривоят қилинган. Имом Таҳовий "Мухтасар"да, Тароблусий "Бурҳон"да, Шурунбулолий "Дуррул мухтор"нинг ҳошиясида ушбу фатвони ихтиёр қилишган.
Бошқа мазҳаб уламолари ҳам соя бир баробар бўлганда аср вақти киради, дейдилар. Бу ҳақда Аллома Ҳаскафий шундай дейдилар: Шунинг учун икки ҳарамда мазкур сўзларга амал қилган ҳолда аср намозини жамоат билан ўқиш мумкин.
( وَوَقْتُ الظُّهْرِ مِنْ زَوَالِهِ إلَى بُلُوغِ الظِّلِّ مِثْلَيْهِ ) وَعَنْهُ مِثْلَهُ ، وَهُوَ قَوْلُهُمَا وَزُفَرَ وَالْأَئِمَّةِ الثَّلَاثَةِ .
"Пешиннинг вақти қуёш оққандан бошлаб, ҳар нарсанинг сояси аслий соясидан бошқа ўзининг икки баробари бўлгуничадир. Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ бир соя баробар бўлгунича деган ривоят ҳам бор. Имомайн, Имом Зуфар ва уч мазҳаб соҳиблари ҳам бир баробар бўлгунча деганлар" (Раддул муҳтор).
Ҳадиси шарифларда икки ҳарамда ўқилган намозларнинг фазилати кўплаб келгани ва ушбу муборак жойларда ихтилоф қилмаслик зарурати сабабли юртдошларимиз аср намозини жамоатга иқтидо қилган ҳолда ўқишлари мумкин. Бу билан Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммад раимаҳуллоҳларнинг фатво берган ҳамда айрим машойихларимиз ихтиёр қилган фатвога амал қилган ҳисобланадилар.
Шуни ёдда тутиш лозимки, ушбу фатвога амал қилиш учун у ердаги мусулмонларга хилоф қилмаслик зарурати бўлгани сабабли ҳамда мазҳабимиздаги айрим уламолар ихтиёр қилгани учун рухсат этилмоқда. Аммо бошқа юртларда, хусусан, бизнинг юртимизда аср намози икки соя вақтида ўқилади. Бу вақтгача пешин вақти турган ҳисобланади. Чунки икки соя деган гап ҳанафий мазҳабининг фатвоси ўлароқ қабул қилинган (“Анворул-маносик” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
