Бугунги куннинг энг долзарб мавзуларидан бири оилавий келишмовчилик сабабларини ўрганиш ва бартараф этиш масаласи муҳокамасида иштирок этар эканман риё, манманлик, дабдабабозлик иллати ҳали қанчадан – қанча оилаларни пароканда қилишини, жамиятимизга шикаста кўнгилли, руҳияти мажруҳ аламзада авлодларни етиштириб беришини, эр ва хотин томонидан уларнинг никоҳлари орқали қуда – қариндошлик ришталари билан боғланган инсонларни бирларини - бирларига низоли душманларга айлантириб қўйишини, бундай кайфиятдагилар жиноятга қўл уришлари мумкинлигини, қанчадан – қанча тақдирлар поймол бўлишини ўйласам юрагим зирқирайди. “ Қанийди, одам зурриёдларининг онгидан кибри-ҳаво, дабдабабозлик иллатини ўчириб, қалбидан суғуриб ташлашни иложи топилсайди”- дея ўйланиб қоламан.
Фикримни реал воқеилик билан боғлайман.
Хонзодахон ёлғиз ўғлини бой оиланинг қизига уйлантириб орзу- ҳавас кўриб, қайноналик гаштини суришни кўнглининг кўчасини бир четига туккан эди. Афсуски ўғли Ботиржоннинг кўнгил майли ўзлари каби ўртаҳол оиланинг ҳамшира қизи Гўзалхонга тушди. Хонзодахон келин бўлмишни таг- тугини суриштириб ўғлини фикридан қайтариш учун ҳар қанча чора- тадбирлар қўлласа -да иложини тополмади. Тўй ҳам бўладиган бўлди. Бу жараёнда Хонзодахон тўйни зўр дабдабали қилиб ўтказиш учун шаҳарнинг энг қиммат тўйхонасини танлади ва шунга яраша дастурхон тузади, мезбонлик вазифасини қойил қилиб уддалади. Маърифатхон ( келиннинг онаси) аёл қуда қайнонанинг истагига кўра қизини турмушга беришда сепу-сарпо қиламан деб, банкдан кредит олиб қизи Гўзалхон учун кийим – кечаклар барча рўзғор буюмлари ва қизи тушадиган хонадонга мебеллар ва гиламлар, куёвга, қуда- қариндошларга қимматбаҳо сарпо- суруқлар қилди. Тўйдан кейин Маърифатхон қизини қўлидан пластик карточкасини олиб қолди.
Гўзалнинг пластикдаги ойлик маоши банк кредитига сарфланар, янги келиндан бир сўм рўзғорга фойда келмаётганлиги тўйда катта харажат эвазига дабдабабозлик қилган қайнонанинг фиғонини фалакка чиқариб ғазабини қўзғар эди. Бир кун қайнона келинига “ёрилди”: “ Келин! мана келганингизга ҳам 4 ой бўлди. Сизни 4 ойдан бери ойлик маошингизни кўрмаймиз? Сизни келин қилаётганимда : “Келиним ишчи! Рўзғор аравасини ўғлим билан биргаликда тортади дегандим, лекин сиз менинг рўзғоримдан қорнингизни тўқлайсиз, бу ҳам етмагандек тушлик олиб кетаяпсиз, шу ҳолатингизни менга тушунтирингчи ?”- деди.
Келин ҳам ўз ўрнида :” Ойижон! Тўйдан олдин мени ойимга буни олиб келинг, буниси ҳам қолмасин деб, катта солиқ солган “қиз чарлар” маросимида бутун дугона-ю, қариндошларингизни олиб бориб тўйдек қилдириб ўтказдирдингиз. Мен келиб уйингиз гиламлар, мебеллар, пардалар, ва рўзғор жиҳозларига тўлди. Сиз, дадам ва ўғлингиз, қариндошларингиз қимматбаҳо сарполар кийдингизлар. Банкдан мени номимга қарз олиб шу нарсаларни қилганмиз. Мана энди мен ва ойим шу қарзларни тўлаяпмиз”- деган жавобни берди.
Қайнона эса ” Агар аҳвол шундай давом этадиган бўлса сизга онангиз егулик – ичкилигингизни етказсин! Тушлигингизни ҳам ҳар куни онангиз йўлингизга олиб чиқиб турсин!”- деган талабни қўйди. Ҳолат шундай давом этди.
Бу ўртада Маърифатхонни турмуш ўртоғи касал бўлиб қолдилар. Фоизи юқори бўлган катта суммани банкка тўлашнинг иложиси бўлмай қолди. Гўзалнинг келинчаклик хонадонига МИБ ходимлари келиб бир ҳафта муҳлат ичида банк кредити тўланмаса, мол- мулки мусодара бўлиши ҳақида огоҳлантирди.
Гўзалхонни ота- онаси қайнона томонидан телефонда чақирилди. “Мен гадолар билан қуда бўлибман, сизлар туфайли рўзғоримдан барака кетди” Мана қизингиз, Хонадонимизга қизингизни оёғи ёқмади, шу қизингиз келиб уйимдан файз- барака кетди. Олиб кетинг қизингизни”!- деб келинни қувиб солди ва қайта киритмади. Онасини сўзини икки қилолмаган Ботиржон ҳам “лом-мим”демади.
Орадан маълум муддат ўтгач Гўзалхон гўдагини бағрига босди. Маҳалла – кўй, барча ташкилотлар аралашсада Гўзалхонни оиласига қайтара олмади. Гўзалхоннинг ота- онаси Туркия давлатига меҳнат мигранти сифатида тўйни харажатлари ва сарпо- суруқларни қарзини тўлаш учун чиқиб кетишди. Гўзалхон эса қарздорлиги туфайли мамлакатдан чиқа олмади. Бу орада Хонзода ўғлини яна уйлантирди.
Кибрга берилиш, дабдабабозлик оқибатида исрофгарчилик, икки кишини ноқонуний мамлакатдан чиқиб кетиб мусофирчилик азобини тортиши, бир оиланинг бузилиши, қуда-қариндошлар ўртасида келишмовчиликлар, янада ачинарлиси бир ёш гўдакни ота меҳрига зор бўлиб, ота тарбиясини кўрмай қалби мажруҳ бўлиб ўсиши билан якунланди. Мана биз қаерга қараб кетаяпмиз? Қачон тўхтаймиз? Хулоса чиқариш вақти аллақачон етиб келган, лекин қачон хулоса чиқарамиз ?
Фикримни реал воқеилик билан боғлайман.
Хонзодахон ёлғиз ўғлини бой оиланинг қизига уйлантириб орзу- ҳавас кўриб, қайноналик гаштини суришни кўнглининг кўчасини бир четига туккан эди. Афсуски ўғли Ботиржоннинг кўнгил майли ўзлари каби ўртаҳол оиланинг ҳамшира қизи Гўзалхонга тушди. Хонзодахон келин бўлмишни таг- тугини суриштириб ўғлини фикридан қайтариш учун ҳар қанча чора- тадбирлар қўлласа -да иложини тополмади. Тўй ҳам бўладиган бўлди. Бу жараёнда Хонзодахон тўйни зўр дабдабали қилиб ўтказиш учун шаҳарнинг энг қиммат тўйхонасини танлади ва шунга яраша дастурхон тузади, мезбонлик вазифасини қойил қилиб уддалади. Маърифатхон ( келиннинг онаси) аёл қуда қайнонанинг истагига кўра қизини турмушга беришда сепу-сарпо қиламан деб, банкдан кредит олиб қизи Гўзалхон учун кийим – кечаклар барча рўзғор буюмлари ва қизи тушадиган хонадонга мебеллар ва гиламлар, куёвга, қуда- қариндошларга қимматбаҳо сарпо- суруқлар қилди. Тўйдан кейин Маърифатхон қизини қўлидан пластик карточкасини олиб қолди.
Гўзалнинг пластикдаги ойлик маоши банк кредитига сарфланар, янги келиндан бир сўм рўзғорга фойда келмаётганлиги тўйда катта харажат эвазига дабдабабозлик қилган қайнонанинг фиғонини фалакка чиқариб ғазабини қўзғар эди. Бир кун қайнона келинига “ёрилди”: “ Келин! мана келганингизга ҳам 4 ой бўлди. Сизни 4 ойдан бери ойлик маошингизни кўрмаймиз? Сизни келин қилаётганимда : “Келиним ишчи! Рўзғор аравасини ўғлим билан биргаликда тортади дегандим, лекин сиз менинг рўзғоримдан қорнингизни тўқлайсиз, бу ҳам етмагандек тушлик олиб кетаяпсиз, шу ҳолатингизни менга тушунтирингчи ?”- деди.
Келин ҳам ўз ўрнида :” Ойижон! Тўйдан олдин мени ойимга буни олиб келинг, буниси ҳам қолмасин деб, катта солиқ солган “қиз чарлар” маросимида бутун дугона-ю, қариндошларингизни олиб бориб тўйдек қилдириб ўтказдирдингиз. Мен келиб уйингиз гиламлар, мебеллар, пардалар, ва рўзғор жиҳозларига тўлди. Сиз, дадам ва ўғлингиз, қариндошларингиз қимматбаҳо сарполар кийдингизлар. Банкдан мени номимга қарз олиб шу нарсаларни қилганмиз. Мана энди мен ва ойим шу қарзларни тўлаяпмиз”- деган жавобни берди.
Қайнона эса ” Агар аҳвол шундай давом этадиган бўлса сизга онангиз егулик – ичкилигингизни етказсин! Тушлигингизни ҳам ҳар куни онангиз йўлингизга олиб чиқиб турсин!”- деган талабни қўйди. Ҳолат шундай давом этди.
Бу ўртада Маърифатхонни турмуш ўртоғи касал бўлиб қолдилар. Фоизи юқори бўлган катта суммани банкка тўлашнинг иложиси бўлмай қолди. Гўзалнинг келинчаклик хонадонига МИБ ходимлари келиб бир ҳафта муҳлат ичида банк кредити тўланмаса, мол- мулки мусодара бўлиши ҳақида огоҳлантирди.
Гўзалхонни ота- онаси қайнона томонидан телефонда чақирилди. “Мен гадолар билан қуда бўлибман, сизлар туфайли рўзғоримдан барака кетди” Мана қизингиз, Хонадонимизга қизингизни оёғи ёқмади, шу қизингиз келиб уйимдан файз- барака кетди. Олиб кетинг қизингизни”!- деб келинни қувиб солди ва қайта киритмади. Онасини сўзини икки қилолмаган Ботиржон ҳам “лом-мим”демади.
Орадан маълум муддат ўтгач Гўзалхон гўдагини бағрига босди. Маҳалла – кўй, барча ташкилотлар аралашсада Гўзалхонни оиласига қайтара олмади. Гўзалхоннинг ота- онаси Туркия давлатига меҳнат мигранти сифатида тўйни харажатлари ва сарпо- суруқларни қарзини тўлаш учун чиқиб кетишди. Гўзалхон эса қарздорлиги туфайли мамлакатдан чиқа олмади. Бу орада Хонзода ўғлини яна уйлантирди.
Кибрга берилиш, дабдабабозлик оқибатида исрофгарчилик, икки кишини ноқонуний мамлакатдан чиқиб кетиб мусофирчилик азобини тортиши, бир оиланинг бузилиши, қуда-қариндошлар ўртасида келишмовчиликлар, янада ачинарлиси бир ёш гўдакни ота меҳрига зор бўлиб, ота тарбиясини кўрмай қалби мажруҳ бўлиб ўсиши билан якунланди. Мана биз қаерга қараб кетаяпмиз? Қачон тўхтаймиз? Хулоса чиқариш вақти аллақачон етиб келган, лекин қачон хулоса чиқарамиз ?
