Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм!
МУКАММАЛ ҲИЖОБ
Саттор Зот бўлмиш Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин!
«Аёл киши авратдир», «Ҳаё иймондандир», дея марҳамат қилган иффатли зот Набийимизга салоту саломлар бўлсин!
Аллоҳ таоло аёлларга ҳижобни фарз қилиб, шундай дейди:
«Мўминаларга айт: «Кўзларини тийсинлар, фаржларини сақласинлар ва зийнатларини кўрсатмасинлар, фақат зоҳир бўлганлари мустасно. Рўмолларини кўксларига тўсиб юрсинлар» (Нур сураси, 31-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ҳижоб ҳақида қуйидагилар ворид бўлган:
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Асмо бинт Абу Бакр розияллоҳу анҳо Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига юпқа кийим билан кирди. У зот ундан юзларини ўгириб олдилар ва: «Эй Асмо! Аёл киши балоғатга етганидан кейин унинг мана бу ва мана бундан бошқа жойи кўринмаслиги керак», деб икки кафтлари ва юзларига ишора қилдилар».
Абу Довуд ривоят қилган.
Балоғатга етган аёл номаҳрамлар ҳузурида авратларини ёпиши кераклиги кўпчиликка сир эмас. Аёл кишининг аврат чегараси ҳам кўпчиликка маълум. Аммо ҳозирги кундаги биз гувоҳи бўлиб турган ҳижобланиш ҳолатларини шариатга тўла мувофиқ дея оламизми? Афсуски, «ҳижоб» сўзининг мазмун-моҳиятини тўлиқ англаб олмаганлар ҳам бисёр. Бунга баъзи аёлларимизнинг бугунги кундаги юриш-туришлари, ташқи кўринишлари, кийинишлари очиқ-ойдин далилдир. Шунингдек, кўпчилик ҳижоб деганда ҳар қандай кийим билан аёл киши ёпиши керак бўлган жойларни ёпишни тушунади, холос. Шунигина олиб, бошқа жиҳатларини олмайдилар, эътибор ҳам бермайдилар. Баъзилар учун эса гўёки бошни бир парча латта билан беркитиб олса, ундан бошқа ҳамма нарсани қилиш мумкиндек.
Келинг, аввало «ҳижоб» сўзининг маъносини тушуниб олайлик. Унинг маъноси тўсиқдир, яъни аёл кишининг аврат жойларини номаҳрамлардан тўсишидир. Аврат деганда ёпилиши керак бўлган, очилиб қолса айб бўладиган нарса тушунилади. Аёл кишининг юзи, қўлнинг икки кафти, тўпиқдан пастки қисмидан бошқа ҳамма жойи авратдир. Авратни тўсишдан мақсад эса номаҳрам эркакнинг эътиборини ўзига жалб қилмаслик, хаёлини бузмасликдир. Мана шу ҳижобнинг маъноси ва энг катта шартидир.
Энди ижозатингиз билан ҳижобнинг эътибор қилинмаётган жиҳатларини бирма-бир ўрганиб чиқайлик.
Аввало шуни таъкидлаб ўтишимиз лозимки, аслида аёлнинг бутун жисми авратдир. Лекин аёл киши ҳам инсон бўлгани учун, инсоний эҳтиёжларини инобатга олган ҳолда маълум бир шартларга кўра уйидан ташқарига чиқишига ва номаҳрамларга рўбарў бўлишига рухсат берилади.
Аёл киши нафақат жисмини, балки овозини, назарини, ҳаракат ва бўйини ҳам сатр қилиши, яъни тўсиши, яшириши, беркитиши лозим.
Ҳижобнинг иккита асосий шарти бор.
Биринчи шарти: баданнинг ранги кўринмаслиги. Баданнинг ранги билинмаслигига юқоридаги ҳадис далил бўлади. Ҳадисга кўра аёл кишининг номаҳрамлар кўзи тушадиган жойларда киядиган кийими шаффоф бўлмаслиги, матонинг тагидаги бадан кўринмаслиги шартдир.
Иккинчи шарти: тананинг шаклини билдирмаслиги. Мана шу – ҳижобнинг ҳозирги аёллар томонидан энг кўп бузилаётган шартидир.
Кузатишларимдан шуни хулоса қилиб айтаманки, кўпчилик аёллар ниҳоятда тор кийим киядилар, бунинг устига, рўмолларини кичик қилиб ўраб, тор кийимларидан шакли яққол билиниб турган кўкракларини тўсмайдилар. Ҳаттоки устиларига абая (чопонсифат кийим) ташлаб оладиган аёллар айнан кўкрак қисмини бўрттириб оладилар. Кўкрак эса эркакларни энг кўп мафтун қиладиган, ўзига жалб қиладиган аъзодир. Ваҳоланки, ояти каримада: «Рўмолларини кўксларига тўсиб юрсинлар», деб очиқ-ойдин айтилган. Шунингдек, белига белбоғ тақиб, ёки тор кийим билан белларини билдириб оладиган аёл-қизларни ҳам ҳар қадамда учратиш мумкин. Бел ҳам, ундан пасти ҳам эркакларнинг диққатини тортадиган аъзолардир.
БУЗҒУНЧИ ОҚИМЛАРНИНГ СОХТА ДАЪВОЛАРИГА РАДДИЯЛАР
#Раддия
Бу ибора арабча “куфр” сўзи ўзагидан олинган. Луғатда “инкор қилиш”, “ёпиш”, “каффорат бериш” каби маъноларни англатади. Истилоҳда эса мўмин кишини асоссиз сабаблар билан кофирга чиқариш демакдир.
Имом Бухорий “Саҳиҳ”идаги бир боб “Жоҳилият ишларидан бўлиб, куфр саналмайдиган гуноҳлар боби” деб номлангани ҳам мусулмон инсон гуноҳ содир этиш билан Исломдан чиқмаслигига ишора қилади. Катта (кабира) гуноҳ содир этган мўмин киши, Аҳли сунна вал жамоа эътиқодига кўра, қилган ишини ҳалол санамас экан, кофир бўлмайди. Шунингдек, тўрт мазҳаб уламолари иттифоқига кўра, катта гуноҳ содир этган шахс дўзахда ҳам абадий қолмайди.
Мусулмонни кофирга чиқаришдан келиб чиқадиган хатарлар боис Қуръон ва Суннада бировларни кофирга чиқаришдан қайтарилади. Аллоҳ таоло бундай дейди: «Эй имон келтирганлар! Аллоҳ йўлида сафарга чиққанингизда аниқ иш тутингиз! Сизларга салом берган (ёки таслим бўлган) кишига бу дунё матоҳини (ўлжани) кўзлаб: “Мўмин эмассан”, демангиз! Аллоҳнинг ҳузурида кўп ўлжалар (бордир). Илгари сизлар ҳам шундай (имонингизни сир тутар) эдингиз, (сўнгра) сизларга Аллоҳ неъмат ато этди. Бас, аниқлаб иш тутингиз! Албатта, Аллоҳ (барча) ишларингиздан хабардордир» (Нисо, 94).
Ҳадиси шарифларда ҳам ўзга шахсни куфрга чиқаришдан огоҳлантирилади. Жумладан, Имом Бухорий Ибн Умардан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз айтадилар: «Агар киши биродарига “Эй кофир”, деса, у (сўз) иккисидан бирига қайтади». Абу Заррдан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз бундай деганлар: “Ҳеч бир киши бошқа кишини фосиқ, кофир, деб айбламасин. Агар у киши бундай бўлмаса, айтган гапи ўзига қайтиб келади”. Жумҳур калом ва фиқҳ уламолари иттифоқига кўра, қибла аҳли бўлган мусулмонни кофирга чиқармаслик керак. Абу Ҳанифа қибла аҳлларидан бирор кишини кофирга ҳукм қилмаганлар.
Бир мусулмоннинг бошқа бир мусулмонга қони, обрўси ва моли ҳурматли бўлиши лозим. Расулуллоҳнинг видо ҳажида айтган ушбу гаплари буни тасдиқлайди: “Албатта, сизларнинг қонларингиз, молларингиз ва обрўларингиз ўзларингиз учун худди шу кунингиз, шу ойингиз ва шу шаҳрингиз каби муҳаррамдир. Шу ерда ҳозир бўлган киши ҳозир бўлмаганларга етказсин”.
Халифа Али даврида пайдо бўлган хорижийлар фирқаси такфир тушунчасини ўзларига эргашмаганларга нисбатан қўллаган. Улар олдин ҳазрат Алининг ашаддий тарафдорлари эди. “Сиффийн” жангидан сўнг ўн икки минглик қўшин билан ажралиб чиқиб, ҳазрат Алига ва Муовияга қарши баробар кураш бошлашган.
Хорижийлар қурол ишлатиш билан ўз эътиқодини тарқатиш ва ҳокимиятга эришишни мақсад қилишади. Улар мусулмонларни ўлдиришни ҳалол санашган. Улар “Жамал воқеаси” иштирокчилари, Усмон, Али, Муовия, Амр ибн Ос, Абу Мусо (розияллоҳу анҳу) каби саҳобаларни ҳам куфрда айблашади. Катта гуноҳ қилган кишини кофирга чиқариб, уларнинг авлоди, моли ва жонини ўзларига ҳалол санашган. Хорижийларнинг такфир тушунчаси орқали минглаб мусулмонлар, жумладан, ҳазрат Алининг ҳам ҳаётига тажовуз қилинган.
Ислом уламолари хорижийларнинг катта гуноҳ бўйича даъволарини таҳлил этиб, уларнинг гаплари исломий тушунчалардан жуда йироқ эканини таъкидлашади. Ислом тарихида хорижийлар қўллаган услуб бугун ҳам жиҳодий жамоалар мафкурасида давом эттириляпти. Улар ўзларига эргашмаган шахслар ва тузумларни кофирликда айблашади. 2005 йил июл ойида Оммон (Иордания) шаҳрида Ислом олами етакчи уламолари қабул қилган фатвода: “Тўрт сунний мазҳабга эътиқод қилувчиларнинг барчаси мусулмон ҳисобланади. Уларни имонсизликда айблаш, жонига, номусига ва мулкига қасд қилиш жоиз эмас”, деб эълон қилинган.
Шайх Юсуф Қарзовий мусулмонни кофирга чиқариш ҳақидаги саволга бундай жавоб беради: “Ким Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад Унинг расули эканига қалби билан тасдиқлаган ҳолда гувоҳлик берса, мусулмондир. Унга тўлалигича мусулмонларга қилинадиган муомала қилиниши лозим”.
©️Шайх Абдулазиз Мансур
МУКАММАЛ ҲИЖОБ
Саттор Зот бўлмиш Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин!
«Аёл киши авратдир», «Ҳаё иймондандир», дея марҳамат қилган иффатли зот Набийимизга салоту саломлар бўлсин!
Аллоҳ таоло аёлларга ҳижобни фарз қилиб, шундай дейди:
«Мўминаларга айт: «Кўзларини тийсинлар, фаржларини сақласинлар ва зийнатларини кўрсатмасинлар, фақат зоҳир бўлганлари мустасно. Рўмолларини кўксларига тўсиб юрсинлар» (Нур сураси, 31-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ҳижоб ҳақида қуйидагилар ворид бўлган:
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Асмо бинт Абу Бакр розияллоҳу анҳо Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига юпқа кийим билан кирди. У зот ундан юзларини ўгириб олдилар ва: «Эй Асмо! Аёл киши балоғатга етганидан кейин унинг мана бу ва мана бундан бошқа жойи кўринмаслиги керак», деб икки кафтлари ва юзларига ишора қилдилар».
Абу Довуд ривоят қилган.
Балоғатга етган аёл номаҳрамлар ҳузурида авратларини ёпиши кераклиги кўпчиликка сир эмас. Аёл кишининг аврат чегараси ҳам кўпчиликка маълум. Аммо ҳозирги кундаги биз гувоҳи бўлиб турган ҳижобланиш ҳолатларини шариатга тўла мувофиқ дея оламизми? Афсуски, «ҳижоб» сўзининг мазмун-моҳиятини тўлиқ англаб олмаганлар ҳам бисёр. Бунга баъзи аёлларимизнинг бугунги кундаги юриш-туришлари, ташқи кўринишлари, кийинишлари очиқ-ойдин далилдир. Шунингдек, кўпчилик ҳижоб деганда ҳар қандай кийим билан аёл киши ёпиши керак бўлган жойларни ёпишни тушунади, холос. Шунигина олиб, бошқа жиҳатларини олмайдилар, эътибор ҳам бермайдилар. Баъзилар учун эса гўёки бошни бир парча латта билан беркитиб олса, ундан бошқа ҳамма нарсани қилиш мумкиндек.
Келинг, аввало «ҳижоб» сўзининг маъносини тушуниб олайлик. Унинг маъноси тўсиқдир, яъни аёл кишининг аврат жойларини номаҳрамлардан тўсишидир. Аврат деганда ёпилиши керак бўлган, очилиб қолса айб бўладиган нарса тушунилади. Аёл кишининг юзи, қўлнинг икки кафти, тўпиқдан пастки қисмидан бошқа ҳамма жойи авратдир. Авратни тўсишдан мақсад эса номаҳрам эркакнинг эътиборини ўзига жалб қилмаслик, хаёлини бузмасликдир. Мана шу ҳижобнинг маъноси ва энг катта шартидир.
Энди ижозатингиз билан ҳижобнинг эътибор қилинмаётган жиҳатларини бирма-бир ўрганиб чиқайлик.
Аввало шуни таъкидлаб ўтишимиз лозимки, аслида аёлнинг бутун жисми авратдир. Лекин аёл киши ҳам инсон бўлгани учун, инсоний эҳтиёжларини инобатга олган ҳолда маълум бир шартларга кўра уйидан ташқарига чиқишига ва номаҳрамларга рўбарў бўлишига рухсат берилади.
Аёл киши нафақат жисмини, балки овозини, назарини, ҳаракат ва бўйини ҳам сатр қилиши, яъни тўсиши, яшириши, беркитиши лозим.
Ҳижобнинг иккита асосий шарти бор.
Биринчи шарти: баданнинг ранги кўринмаслиги. Баданнинг ранги билинмаслигига юқоридаги ҳадис далил бўлади. Ҳадисга кўра аёл кишининг номаҳрамлар кўзи тушадиган жойларда киядиган кийими шаффоф бўлмаслиги, матонинг тагидаги бадан кўринмаслиги шартдир.
Иккинчи шарти: тананинг шаклини билдирмаслиги. Мана шу – ҳижобнинг ҳозирги аёллар томонидан энг кўп бузилаётган шартидир.
Кузатишларимдан шуни хулоса қилиб айтаманки, кўпчилик аёллар ниҳоятда тор кийим киядилар, бунинг устига, рўмолларини кичик қилиб ўраб, тор кийимларидан шакли яққол билиниб турган кўкракларини тўсмайдилар. Ҳаттоки устиларига абая (чопонсифат кийим) ташлаб оладиган аёллар айнан кўкрак қисмини бўрттириб оладилар. Кўкрак эса эркакларни энг кўп мафтун қиладиган, ўзига жалб қиладиган аъзодир. Ваҳоланки, ояти каримада: «Рўмолларини кўксларига тўсиб юрсинлар», деб очиқ-ойдин айтилган. Шунингдек, белига белбоғ тақиб, ёки тор кийим билан белларини билдириб оладиган аёл-қизларни ҳам ҳар қадамда учратиш мумкин. Бел ҳам, ундан пасти ҳам эркакларнинг диққатини тортадиган аъзолардир.
БУЗҒУНЧИ ОҚИМЛАРНИНГ СОХТА ДАЪВОЛАРИГА РАДДИЯЛАР
#Раддия
Бу ибора арабча “куфр” сўзи ўзагидан олинган. Луғатда “инкор қилиш”, “ёпиш”, “каффорат бериш” каби маъноларни англатади. Истилоҳда эса мўмин кишини асоссиз сабаблар билан кофирга чиқариш демакдир.
Имом Бухорий “Саҳиҳ”идаги бир боб “Жоҳилият ишларидан бўлиб, куфр саналмайдиган гуноҳлар боби” деб номлангани ҳам мусулмон инсон гуноҳ содир этиш билан Исломдан чиқмаслигига ишора қилади. Катта (кабира) гуноҳ содир этган мўмин киши, Аҳли сунна вал жамоа эътиқодига кўра, қилган ишини ҳалол санамас экан, кофир бўлмайди. Шунингдек, тўрт мазҳаб уламолари иттифоқига кўра, катта гуноҳ содир этган шахс дўзахда ҳам абадий қолмайди.
Мусулмонни кофирга чиқаришдан келиб чиқадиган хатарлар боис Қуръон ва Суннада бировларни кофирга чиқаришдан қайтарилади. Аллоҳ таоло бундай дейди: «Эй имон келтирганлар! Аллоҳ йўлида сафарга чиққанингизда аниқ иш тутингиз! Сизларга салом берган (ёки таслим бўлган) кишига бу дунё матоҳини (ўлжани) кўзлаб: “Мўмин эмассан”, демангиз! Аллоҳнинг ҳузурида кўп ўлжалар (бордир). Илгари сизлар ҳам шундай (имонингизни сир тутар) эдингиз, (сўнгра) сизларга Аллоҳ неъмат ато этди. Бас, аниқлаб иш тутингиз! Албатта, Аллоҳ (барча) ишларингиздан хабардордир» (Нисо, 94).
Ҳадиси шарифларда ҳам ўзга шахсни куфрга чиқаришдан огоҳлантирилади. Жумладан, Имом Бухорий Ибн Умардан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз айтадилар: «Агар киши биродарига “Эй кофир”, деса, у (сўз) иккисидан бирига қайтади». Абу Заррдан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз бундай деганлар: “Ҳеч бир киши бошқа кишини фосиқ, кофир, деб айбламасин. Агар у киши бундай бўлмаса, айтган гапи ўзига қайтиб келади”. Жумҳур калом ва фиқҳ уламолари иттифоқига кўра, қибла аҳли бўлган мусулмонни кофирга чиқармаслик керак. Абу Ҳанифа қибла аҳлларидан бирор кишини кофирга ҳукм қилмаганлар.
Бир мусулмоннинг бошқа бир мусулмонга қони, обрўси ва моли ҳурматли бўлиши лозим. Расулуллоҳнинг видо ҳажида айтган ушбу гаплари буни тасдиқлайди: “Албатта, сизларнинг қонларингиз, молларингиз ва обрўларингиз ўзларингиз учун худди шу кунингиз, шу ойингиз ва шу шаҳрингиз каби муҳаррамдир. Шу ерда ҳозир бўлган киши ҳозир бўлмаганларга етказсин”.
Халифа Али даврида пайдо бўлган хорижийлар фирқаси такфир тушунчасини ўзларига эргашмаганларга нисбатан қўллаган. Улар олдин ҳазрат Алининг ашаддий тарафдорлари эди. “Сиффийн” жангидан сўнг ўн икки минглик қўшин билан ажралиб чиқиб, ҳазрат Алига ва Муовияга қарши баробар кураш бошлашган.
Хорижийлар қурол ишлатиш билан ўз эътиқодини тарқатиш ва ҳокимиятга эришишни мақсад қилишади. Улар мусулмонларни ўлдиришни ҳалол санашган. Улар “Жамал воқеаси” иштирокчилари, Усмон, Али, Муовия, Амр ибн Ос, Абу Мусо (розияллоҳу анҳу) каби саҳобаларни ҳам куфрда айблашади. Катта гуноҳ қилган кишини кофирга чиқариб, уларнинг авлоди, моли ва жонини ўзларига ҳалол санашган. Хорижийларнинг такфир тушунчаси орқали минглаб мусулмонлар, жумладан, ҳазрат Алининг ҳам ҳаётига тажовуз қилинган.
Ислом уламолари хорижийларнинг катта гуноҳ бўйича даъволарини таҳлил этиб, уларнинг гаплари исломий тушунчалардан жуда йироқ эканини таъкидлашади. Ислом тарихида хорижийлар қўллаган услуб бугун ҳам жиҳодий жамоалар мафкурасида давом эттириляпти. Улар ўзларига эргашмаган шахслар ва тузумларни кофирликда айблашади. 2005 йил июл ойида Оммон (Иордания) шаҳрида Ислом олами етакчи уламолари қабул қилган фатвода: “Тўрт сунний мазҳабга эътиқод қилувчиларнинг барчаси мусулмон ҳисобланади. Уларни имонсизликда айблаш, жонига, номусига ва мулкига қасд қилиш жоиз эмас”, деб эълон қилинган.
Шайх Юсуф Қарзовий мусулмонни кофирга чиқариш ҳақидаги саволга бундай жавоб беради: “Ким Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад Унинг расули эканига қалби билан тасдиқлаган ҳолда гувоҳлик берса, мусулмондир. Унга тўлалигича мусулмонларга қилинадиган муомала қилиниши лозим”.
©️Шайх Абдулазиз Мансур
